Εκπαίδευση στη Μάχη Αστικού Εδάφους

Η εχθρική επίθεση και κατάληψη ενός φυλακίου ή των κτηρίων μιας στρατιωτικής βάσης επιβάλλει γνώσεις ανακατάληψής τους.

Posted by Ευστάθιος Παλαιολόγος

Ο γενικός κανόνας επιβάλλει όπως οι κατοικημένοι τόποι παρακάμπτονται κατά την διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων, και αυτός ο κανόνας έχει ισχύσει σε μεγάλο βαθμό στην διάρκεια του 20ου και 21ου αιώνων. Όμως η έντονη αστικοποίηση, η αύξηση των αντιανταρτικών και επιχειρήσεων εσσωτερικής ασφαλείας και η τάση που θέλει τις σύγχρονες επιχειρήσεις να επικεντρώνονται στα κέντρα βάρους του αντιπάλου (παρά στην αυτή καθεαυτή καταστροφή των ΕΔ του) οδηγούν στην αύξηση της συχνότητας των Στρατιωτικών Επιχειρήσεων Αστικού Εδάφους (ΣΕΑΕ).

Οι λόγοι που ενδεχομένως να επιβάλουν την διεξαγωγή ΣΕΑΕ είναι η αδυναμία παράκαμψης ενός κατοικημένου τόπου λόγω κωλυμάτων, η ένταξη αυτού του κατοικημένου τόπου σε ένα ευρύτερο ΑΝΣΚ (ή να είναι ο ίδιος ο ΑΝΣΚ), η δυνατότητα εχθρικών δυνάμεων που βρίσκονται εντός του κατοικημένου τόπου να παρενοχλούν ή να διακόψουν τα δρομολόγια ΔΜ της φίλιας προελαύνουσας δύναμης καθώς και πολιτικοί, ανθρωπιστικοί ή ιστορικοί λόγοι.
Παρόλο που φαινομενικά τα τελευταία χρόνια ο Ε.Σ. δείχνει να δίνει κάποια σημασία στην σχετική εκπαίδευση, η εντύπωση που έχω είναι ότι αυτή τις πλείστες φορές λαμβάνει χαρακτήρα επιδείξεων παρά ουσιαστικής ενασχόλησης. Θέλω να κρατήσω όμως τις επιφυλάξεις μου και ειδικά υπό το πρίσμα του λεγόμενου Εθνικού Πρότυπου Κέντρου Εκπαίδευσης Αγώνα σε Αστικό Περιβάλλον (ΕΠΚΕΑΑΠ), στην Αργυρούπολη Κιλκίς.
Χαρακτηριστικά ΣΕΑΕ
Οι κατοικημένοι τόποι μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως εξής:

• Χωριά με πληθυσμό μέχρι 3000.
• Γραμμικοί, κτισμένοι δηλαδή κατά μηκος δρόμων.
• Κωμοπόλεις ή μικρές πόλεις με πληθυσμό μέχρι 100,000
• Μεγάλες πόλεις με πληθυσμό άνω των 100,000.

Κάθε είδος προβάλλει ξεχωριστές προκλήσεις για τον επιτηθέμενο ή τον αμυνόμενο αλλά γενικώς οι ΣΕΑΕ χαρακτηρίζονται από:
- Περιορισμένα πεδία βολής και παρατήρησης, που συνήθως οδηγούν σε σχεδόν καθολική διεξαγωγή μαχών εκ του συστάδην.
- Αποκοπή τμημάτων και διεξαγωγή «πολλών μικρών μαχών» μεγιστοποιώντας την αξία της πρωτοβουλίας και της ποιότητας των μικρών ηγητόρων.
- Κατακόρυφη αύξηση της κατανάλωσης πυρομαχικών(μέχρι και 10 φορές) λόγω αναγκών αναγνώρισης δια πυρών και καταστολής.
- Ανάγκη για ειδικά υλικά όπως σκάλες, σχοινιά, εκρηκτικά κλπ.
- Μειωμένη απόδοση των ασύρματων επικοινωνιών και ανάγκη για επικοινωνίες μέσω αγγελιαφόρων ή με άλλα μέσα.
- Αυξημένη καταπόνηση του προσωπικού, τόσο σωματικά όσο, κυρίως, ψυχολογικά λόγω της φύσης και της έντασης του αγώνα.
- Ανάγκη για αυστηρούς κανόνες εμπλοκής ώστε να αποφευχθούν φίλιες ή παράπλευρες απώλειες.
- Δυσχέρεια Ελιγμών λόγω κτηρίων και περιορισμός των οχημάτων αυστηρώς στου3 δρόμους.
- Ειδικές τακτικές στην χρήση οπλικών συστημάτων και οπλισμού.
- Ακόμα πιο μεγάλη αξία πολλαπλασιαστών ισχύος όπως Ελευθέρων Σκοπευτών και Ακροβολιστών, Βομβιδοβόλων και Πολυβόλων.
- Τρισδιάστατη ανάπτυξη των απειλών (χρήση ορόφων, υπονόμων, ταρατσών κλπ).
Θα μπορούσαμε κάλλιστα να πούμε ότι οι κατοικημένοι τόποι αποτελούν μία τρισδιάδτατη, λαβυρυνθώδη οχυρά τοποθεσία η οποία δίνει πολλά πλεονεκτήματα στον αμυνόμενο και δυσχερένει σε μεγάλο βαθμό τον επιτηθέμενο.
Εκπαίδευση
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ΣΕΑΕ επιβάλλουν σχολαστική εκπαίδευση σε αυτά και επίσης επιβάλλουν όπως αυτά λαμβάνονται υπόψιν στον Πίνακα Οργανώσεως και Υλικού (ΠΟΥ) και τις προμήθειες αμυντικού υλικού.
Οι ΣΕΑΕ διαχωρίζονται σε:

• Επιχειρήσεις υψηλής έντασης όπου γίνεται χρήση όλων των μέσων που διαθέτουν στην διάθεση τους οι Κλάδοι των ΕΔ.
• Επιχειρήσεις Ακριβείας όπου ο εχθρός βρίσκεται αναμεμιγμένος με άμαχο πλυθησμό και επιβάλλονται αυστηροί κανόνες εμπλοκής ώστε να αποφευχθούν άσκοπες παράπλευρες απώλειες αμάχων και υποδομών.
• Επιχειρήσεις Υψηλής Ακριβείας που αναλαμβάνονται από Δυνάμειες Ειδικών Επιχειρήσεων, όπως διασώσεις ομήρων, συλλήψεις προσωπικού, ειδικές αποστολές κρούσης κλπ.

Στις δύο πρώτες κατηγορίες πρωταρχικό ρόλο καλείται να διαδραματίσει το Πεζικό με παράλληλη υποστήριξη από τα υπόλοιπα Όπλα, κυρίως Τεθωρακισμένα, Μηχανικό και Πυροβολικό ενώ στην τρίτη κατηγορία δύναται να επιτελέσει επικουρικό ρόλο (αποκοπή/απομόνωση του στόχου κλπ).
Η σχετική εκπαίδευση είναι, ή θα έπρεπε να είναι, βασική στρατιωτική γνώση, αυτό που οι Άγγλοι αποκαλούν Basic Soldiering. Όπως και ο Τακτικός Αγώνας Πεζικού, τα Περίπολα, η Διαβίωση στην Υπαιθρο κλπ. Στο επίπεδο του Στρατιώτη οι γνώσεις που απαιτούνται για την προετοιμασία του για ΣΕΑΕ είναι γνώσεις κυρίως Ατομικής Τακτικής. Αντικείμενα όπως Εκκαθάριση Οικίας, Είσοδος σε Δωμάτιο, Διάρρηξη Σημείου Εισόδου, Κίνηση σε Δρόμους, Υπέρβαση Εμποδίων, Οχύρωση Οικίας και τόσα άλλα πρέπει να εντάσσονται στο Πρόγραμμα Εκπαιδεύσεως των Μονάδων Πεζικού, ενώ σε μικρότερο βαθμό θα πρέπει να είναι αντικείμενα εκπαιδεύσεως για όλο το προσωπικό των ΕΔ.
Πιστεύω αυτό που παραγνωρίζεται συνήθως είναι η ανάγκη εκπαίδευσης των ηγητόρων, των Διοικητών Μονάδων και Σχηματισμών. Πάντα φέρνουμε στο μυαλό μας όταν αναφερόμαστε σε ΣΕΑΕ την είσοδο και εκκαθάριση δωματίου αλλά η επιτυχία μιας τέτοιας επιχείρησης εξαρτάται σε μέγιστο βαθμό από την σωστή εφαρμογή Τακτικών Συνδυασμένων Όπλων και σωστό σχεδιασμό από τα Επιτελεία. Κλασσικό παράδειγμα, πιστεύω, είναι η επίθεση στο Γκρόζνι τέλη του 1994. Τα ρωσικά επιτελεία απέτυχαν παταγωδώς στον σχεδιασμό πέραν της αποτυχίας τους να προετοιμάσουν τους στρατιώτες τους εκ τω προτέρω.

Ανάγκη Ρεαλισμού στην Εκπαίδευση
Όπως είχα γράψει σε παλαιότερη μου ανάρτηση στο Εν Κρυπτώ, ο ρεαλισμός στην εκπαίδευση είναι όρος απαράβατος ώστε αυτή να είναι αποτελεσματική. Οι τεχνικές προσομοίωσης θα πρέπει να εισαχθούν άμεσα σε χρήση κατά την εκπαίδευση. Συχνά, ή πάντα, ο μη ρεαλιστικός τρόπος εκπαίδευσης δεν αφήνει να παρουσιαστούν υπάρχουσες αδυναμίες, ελλείψεις, ανάγκες και λάθη. Παρένεθεση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι προσωπική μου εμπειρία. Στα πλαίσια εκπαίδευσης σε εκκαθάριση οικίας κάναμε είσοδο με τον ατομικό μας οπλισμό και το κλασσικό ελληνικό αβολίδωτο…(μπαμ-μπαμ) έχοντας μέσα χάρτινους στόχους για να προσομοιώνουν την απειλή. Πάντα βγαίναμε νικητές (κάτι μου θυμίζει αυτό, α ναι, τις ΤΑΜΣ του Ε.Σ και της Ε.Φ.). Μαζέψαμε από μερικούς φίλους όπλα χρωματοσφαίρισης και χωριστήκαμε στα δύο, αμυνόμενοι και επιτιθέμενοι. Τα αποτελέσματα ήταν πολύ διαφορετικά. Αυτό που φαινομενικά δούλευε πριν, τώρα αποδεικνυόταν τραγικά λάθος. Ξανά από την αρχή. Βήμα προς βήμα η εκπαίδευση. Ευλαβική εφαρμογή των Βασικών Οδηγιών Ενεργειών (ΒΟΕ). Σε μερικές βδομάδες ήμασταν σε θέση να εκτελέσουμε μια υποφερτή είσοδο και εκκαθάριση δωματίου. Αντιλαμβάνεστε την εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικασία της ρεαλιστικής εκπαίδευσης.
Όπως γράψαμε και πάρα πάνω υπάρχει ανάγκη πέραν της Ατομικής Εκπαίδευσης και της εκπαίδευσης μικρών κλιμακίων να δίνεται βάρος στην εκπαίδευση των ηγητόρων και των Διοικητών Μονάδων και Σχηματισμών και των Επιτελείων τους. Για εφαρμογή ρεαλιστικής εκπαίδευσης σε αυτά τα επίπεδα δεν αρκεί το paint-ball ή το στρατιωτικό Simunition ούτε η κατασκευή και χρήση ενός καθώς πρέπει kill-house.
Στο τέλος μιας μακράς περιόδου εκπαιδεύσεως πρέπει να βρίσκουμε μια ΤΑΜΣ σε ένα μεγάλο αστικό χώρο εκπαιδεύσεως. Η λύση χρησιμοποίησης ενός εγκατελειμένου χωριού ή ενός παλιού στρατοπέδου πρέπει να θεωρείται λύση ανάγκης ή ενδιάμεση λύση μέχρι την κατασκευή ενός εξειδικευμένου χώρου ο οποίος θα μπορεί να τροποποιηθεί (για να μην καταλήξει εμπειρική ρουτίνα η εκπαίδευση), να μπορεί να προσομοιώσει πολλαπλά σενάρια, να προσφέρεται για χρήση απεικόνισης και να μπορεί να υποστηρίξει την χρήση συσκευών και συστημάτων όπως MILES και Simunition.

Η ραγδαία αστικοποίηση ανά τον πλανήτη έχει ως αποτέλεσμα οι στρατιωτικές συγκρούσεις στην εποχή μας να διεξάγονται όλο και σε μεγαλύτερο ποσοστό σε αστικές περιοχές.

Μερικές σκέψεις όσον αφορά στις ΣΕΑΕ
Εδώ επιτρέψτε μου να παραθέσω, επιγραμματικά, μερικές σκέψεις μου, περισσότερο ως αφετηρία συζήτησης παρά σαν θέσφατο.

1. Κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί πως θα εξελιχθεί ένας αγώνας. Οι Ισραηλινοί το 1982 στην Βυρητό αν και αρχικά, και ορθώς, έδιναν ιδιαίτερη έμφαση στον περιορισμό των παράπλευρων απωλειών θέτοντας αυστηρούς κανόνες εμπλοκής διαπίστωσαν ότι αυτό δυσχέραινε τις επιχειρήσεις τους και αύξανε τις απώλειες τους. Οπότε ΄συντομα τροποποίησαν της τακτικές τους .
2. Αν και πολλές φορές «βολευόμαστε» προβλέποντας μια σύγκρουση υψηλής έντασης με τους γείτονες και ανάλογης μορφής ΣΕΑΕ εντούτoις η πραγματικότητα είναι ότι δεν πρέπει να παραβλεφθεί η φύση του πληθυσμού της πιθανής περιοχής επιχειρήσεων (π.χ. Θράκη). Η πιθανότητα χρήσης ενός χωριού από εξτρεμιστικά στοιχεία της μειονότητας δεν σημαίνει ότι το χωριό πρέπει να ισοπεδωθεί. Το «winning hearts and minds» είναι εκ των ουκ άνευ και ειδικά σε ΣΕΑΕ.
3. Η σχετική Ατομική Τακτική μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε επιχειρήσεις άλλες από ΣΕΑΕ. Για παράδειγμα η ανάγκη χρήσης μιας μεμονωμένης οικίας σε μια κατά τ’ άλλα συμβατική επιχείρηση στο ύπαιθρο επιβάλλει γνώσεις ασφαλούς κατάλυψης της. Ή η επίθεση και κατάληψη ενός φυλακίου ή των κτηρίων μιας βάσης επιβάλλει γνώσεις ανακατάληψής τους.
4. Το Μηχανικό Μάχης διαδραματίζει ρόλο κλείδι στις ΣΕΑΕ. Τόσο στον αμυντικό αλλά κυρίως στον επιθετικό αγώνα. Ο εφοδιασμός του Όπλου με συστήματα ικανά να δράσουν σε αστικό περιβάλλον, όπως θωρακισμένους προωθητές ή οχήματα άρσης κωλημάτων είναι απαραίτητος για την επιτυχία μιας τέτοιας επιχείρησης.
5. Λανθασμένα κυριαρχεί η αντίληψη ότι τα Άρματα Μάχης και τα ΤΟΜΠ/ ΤΟΜΑ δεν είναι κατάλληλα για ΣΕΑΕ. Ακατάλληλες υπήρξαν οι τακτικές χρήσης τους πολλές φορές στο παρελθόν. Η τοποθέτηση των Αρμάτων μπροστά από το Πεζικό, σαν σε κλασσικό αγώνα υπαίθρου οδήγησε σε τεράστιες απώλειες.
6. Το πυροβολικό δύναται να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά σαν μέσο εκπομπής άμεσων πυρών υποστήριξης ενώ τον ρόλο των πυρών καμπύλης τροχιάς μπορούν να τον επιτελέσουν πιο αποτελεσματικά οι όλμοι λόγω του καταλληλότερου βέλους τροχιάς των βλημάτων τους.
7. Τα Βαρέα Όπλα Πεζικού και ειδικά τα ΑΤ δύνανται σε ΣΕΑΕ να επιφέρουν καταστρεπτικές απώλειες σε ένα προελαύνοντα και εκ των πραγμάτων περιορισμένο στους δρόμους της αστικής ζούγκλας εχθρό.
8. Το προσωπικό πρέπει να γνωρίζει τι συνιστά κάλυψη και τι απλά απόκρυψη. Για παράδειγμα οι πλείστοι εξωτερικοί τοίχοι μπορούν να σταματήσουν μεμονωμένες βολές από 7,62χιλ ενώ οι εσωτερικοί πιο λεπτοί τοίχοι συνήθως αδυνατούν ή το αμάξωμα ενός αυτοκινήτου δεν παρέχει ικανοποιητική κάλυψη. Οπότε πρέπει να γίνεται λεπτομερής ανάλυση της αποτελεσματικότητας των όπλων σε περιβάλλον ΣΕΑΕ στο προσωπικό.
9. Η διατήρηση επίγνωσης τακτικής κατάστασης σε ένα τόσο περίπλοκο τρισδιάστατο περιβάλλον είναι εξαιρετικά δύσκολη και προετοιμασία επιτυγχάνεται μόνο μέσω ρεαλιστικής πρακτικής εκπαίδευσης.
10. Πιο καταστρεπτικές μεθόδοι εισόδου και εκκαθάρισης (π.χ. χρήση χειροβομβίδων ή ΑΤ) ενός δωματίου ή μιας οικίας, παρόλο που μπορεί να θεωρηθούν ο κανόνας σε μια επιχείρηση υψηλής έντασης σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να θεωρούνται σαν δεδομένα. Η ύπαρξη φίλιου ή ουδέτερου προσωπικού πολλές φορές καθιστά απαγορευτική την χρήση τέτοιων μεθόδων.
11. Το Πεζικό είναι πολυεργαλείο. Και πανταχού παρών, και πολλές φορές και τα πάντα πληρών… Ακόμα και επιχειρήσεις ειδικού χαρακτήρα μπορεί να ανατεθούν σε αυτό είτε λόγω μη διάθεσης πιο εξειδικευμένων Μονάδων (Καταδρομείς) είτε λόγω πίεσης χρόνου. Οπότε δεν πρέπει να παραγνωρίζονται οι απαιτήσεις μιας εκκαθάρισης προς απελευθέρωση ομήρου διότι ο «όμηρος» μπορεί να μην είναι ο τάδε εφοπλιστής για τον οποίο οι απαγωγείς ζητούν λύτρα αλλά μπορεί να είναι ο δήνε Στρατιώτης μας, ο οποίος αιχμαλωτίστηκε και ανακρίνεται για να καταδείξει τις θέσεις μας. Παρένθεση. Τα ευφάνταστα σενάρια στην εκπαίδευση προάγουν την λήψη πρωτοβουλίας και την παραγωγική σκέψη από το προσωπικό και το προφυλάσσουν από τετριμένα και αποστειρωμένα «τυπικά» σενάρια