Συστήματα παροχής πυρών υποστήριξης made in Greece

 ΒΜΡ-1 /ZU-23,  M113 /ZU-23  και  Μ113 /Μ61Α1Vulkan

Στο αφιέρωμα στη ΔΙ.Σ.Ε. που περιλαμβάνεται στο πλέον πρόσφατο τεύχος του εκδιδόμενου από το ΓΕΣ περιοδικού ΣΤΡΑΤΟΣ & Ενημέρωση, αποκαλύφθηκε η προσπάθεια του 308 ΠΕΒ για την εκ των ενόντων αύξηση της ισχύος πυρός των μονάδων Πεζικού με το συνδυασμό ΒΜΡ-1A1 Ost/ZU-23-2, M113A2/ZU-23-2 και Μ113Α2/Μ61Α1.
 Τέτοιοι συνδυασμοί δεν είναι κάτι το καινούριο, το αντίθετο μάλιστα. Παγκοσμίως έχει εμφανιστεί πληθώρα παραδειγμάτων προσαρμογής αντιαεροπορικών και άλλων οπλικών συστημάτων σε τεράστια ποικιλία οχημάτων, συνήθως υπό την πίεση πολεμικών επιχειρήσεων. Σε άλλες περιπτώσεις, της ελληνικής συμπεριλαμβανομένης, πρόκειται απλά για έναν εύκολο, χαμηλού κόστους τρόπο να προσδωθεί μεγαλύτερη ευκινησία (σε συνδυασμό με προστασία θώρακα) σε ένα απλό, αξιόπιστο και ισχυρό οπλικό σύστημα, εν προκειμένω στο ZU-23-2 και φυσικά η αξιοποίηση του αποθέματος πυροβόλων Μ61Α1 Vulcan από τα αποσυρθέντα F-104G, F-4E & A-7H.
Γράφει ο Κώστας Τσαγανάς (στρατιωτικός συντάκτης)
Μόλις αποδεσμεύθηκαν και δημοσιεύθηκαν οι φωτογραφίες των εν λόγω συνδυασμών, ευθύς διατυπώθηκαν πολύ εύστοχα σχόλια σχετικά με την ανάγκη προστασίας των εκτεθειμένων χειριστών των  ZU-23-2 έστω και στοιχειωδώς με την προσθήκη ασπιδίων, πράγμα που γίνεται εύκολα, όπως αποδεικνύεται από φωτογραφίες αντίστοιχων συνδυασμών σε χρήση σε άλλες χώρες. Αρχικά, ας επικεντρωθούμε στο M113A2/ZU-23-2. Από το διαθέσιμο οπτικό υλικό καθίσταται προφανές ότι το πυροβόλο τοποθετήθηκε επί χαμηλής εξέδρας στην οροφή του διαμερίσματος της ομάδας πεζικού, με παράλληλη διατήρηση του πυργίσκου του ΑΠΕΟ. , αυτό αποτελεί μειονέκτημα (που δεν φαίνεται να υφίσταται στο ΒΜΡ-1A1 Ost/ZU-23-2, όπου το δίδυμο πυροβόλο καταλαμβάνει τη θέση του πύργου) καθώς μπλοκάρεται η ορθογώνια θυρίδα οροφής του Μ113, από την οποία θα μπορούσε να γίνεται η παροχή κυτίων πυρομαχικών για τα πυροβόλα χωρίς περιττή έκθεση του προσωπικού. Με την υφιστάμενη διαμόρφωση, αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τη ράμπα ανοικτή σε οριζόντια θέση και το επιφορτισμένο με την αναχορηγία πυρομαχικών προσωπικό να στέκεται επ' αυτής.  
Επιπλέον, τόσο για το M113A2/ZU-23-2 όσο και για το ΒΜΡ-1A1 Ost/ZU-23-2, και με σκοπό την ολοκληρωτική αποφυγή έκθεσης του προσωπικού, θα μπορούσε με χαμηλότατο κόστος και χρήση υλικών από το εμπόριο (COTS) να καταστεί το πυροβόλο εξ ολοκλήρου τηλεχειριζόμενο, κατά τα πρότυπα της ιρανικής μετατροπής ΤΟΜΠ BTR-60PB σε SPAAG/FSV. Δυνητικά δε, για αυξημένες επιδόσεις στο νυκτερινό αγώνα, η απλή κάμερα CCD θα μπορούσε να συμπληρωθεί με ΟΝΥΠΑΣ ανάλογης εμβέλειας, είτε ενίσχυσης ειδώλου (λ.χ. Το ΡΖΒ 200 προερχόμενο από τα αποσυρθέντα Leopard 1A4GR) είτε θερμικό (από Μ60Α3 TTS) και σύστημα ελέγχου πυρός με αποστασιόμετρο λέιζερ και υπολογιστή βολής, έστω και σε πρώτη φάση ως πρόβλεψη για μεταγενέστερη τοποθέτηση (fitted for but not with).
Στο σημείο αυτό μπορεί να γίνει και μια πιο, ας επιτραπεί η έκφραση, ριζοσπαστική πρόταση: Τα πυροβόλα 2Α14, η καρδιά δηλαδή του ZU-23-2, να τοποθετηθούν σε ηλεκτροκίνητο πύργο ενός ατόμου Maxson Μ55 – το γνωστό τετράδυμο πενηντάρι που μέχρι πρόσφατα διατηρούταν σε υπηρεσία. Τα πλεονεκτήματα είναι μείωση των απαιτήσεων επάνδρωσης με έναν χειριστή αντί δυο, την ηλεκτρομηχανική ανύψωση και περιστροφή του πύργου και την προστασία του πυροβολητή που παρέχει αυτός. Ο συνδυασμός αυτός είναι εμπνευσμένος από αντίστοιχη ισραηλινή πατέντα (φωτό), όπου επί TCM-20 – Maxson με 2xHispano-Suiza 20mm – τα 20άρια αντικαταστάθηκαν με εκ λαφύρων 2Α14, ουσιαστικά καθιστώντας το TCM-23. Εννοείται ότι θα χρειαστεί η ανάλογη αναβάθμιση των σκοπευτικών (τηλεσκοπική διόπτρα για βολές κατά στόχων εδάφους, ΟΝΥΠΑΣ). Πλεονέκτημα του παλιού αμερικανικής προέλευσης και κατασκευής πύργου είναι η αυτόνομη λειτουργία του με συσσωρευτή και μικρό ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος για την επαναφόρτισή του, επιτρέποντας τη λειτουργία του με σβηστό τον κινητήρα του οχήματος-φορέα με τη συνακόλουθη μείωση του οπτικού, ακουστικού και θερμικού ίχνους.

Ευχής έργο θα ήταν και τα τρία συστήματα, εφόσον βέβαια υιοθετηθούν για χρήση από τον ΕΣ, να αποκτήσουν κάποια δυνατότητα διασύνδεσης με το δίκτυο αεράμυνας, έστω και για προειδοποίηση επερχόμενων στόχων, κατά τα πρότυπα των ASRAD-H. Σχετικά με το συνδυασμό Μ113Α2/ Μ61Α1, το πρώτο συμπέρασμα που αβίαστα προκύπτει από τη φωτογραφία του πρωτοτύπου, είναι ότι αυτό αποτελεί πιο πολύ μελέτη εφικτότητας (proof of concept) και μηχανολογικό πρόπλασμα, ήτοι στην πράξη διαπίστωση της δυνατότητας προσαρμογής του αεροπορικής προέλευσης πυροβόλου, με τις δεδομένες απαιτήσεις παροχής ισχύος για τη λειτουργία του σε επίγειο όχημα. 
Δυστυχώς η διαβάθμιση του προγράμματος δεν επιτρέπει τίποτε άλλο πέραν εικασιών για το όλο σύστημα και μερικών παρατηρήσεων, και συγκεκριμένα:
1. Ο έστορας στον οποίο έχει προσαρμοστεί το πυροβόλο προέρχεται από ρυμουλκούμενο αντιαεροπορικό πυροβόλο Bofors L/60 των 40 χιλιοστών. Η συγκεκριμένη επιλογή ουσιαστικά επιβλήθηκε λόγω διαθεσιμότητας με μηδενικό κόστος και δυνατοτήτων από άποψη αντοχής σε φορτίσεις – η ανάκρουση του Vulcan σε μέγιστη ταχυβολία δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη.
2. Οι θέσεις των χειριστών εκατέρωθεν του πυροβόλου έχουν καταργηθεί, που σημαίνει ότι ο πυροβολητής είναι πλέον ένας, πιθανώς έχων στη διάθεσή του ηλεκτρομηχανικό σύστημα περιστροφής και ανύψωσης του οπλισμού. Η θέση του είναι κεντρική, πίσω από το πυροβόλο. Σ' αυτό συνηγορεί και η φωτογραφία του πρωτοτύπου, όπου διακρίνεται κάτι που μοιάζει με σκοπευτικό σταυρόνημα. Και εδώ ισχύουν τα προαναφερθέντα για το επιθυμητό θωράκισης της θέσης του πυροβολητή και της υιοθέτησης ηλεκτροοπτικού συστήματος παρατήρησης και σκόπευσης ώστε να φτάσει σε επίπεδο επιδόσεων παραπλήσιο του ισραηλινού Μ163 Machbet, ή της διατήρησής της ως εφεδρικής με τηλεχειρισμό του πύργου.
3. Το κυτίο πυρομαχικών βρίσκεται σε θέση που διευκολύνει την αναχορηγία είτε με επιτόπου πλήρωσή του (δυσχερής λόγω της σχεδίασης του πυροβόλου Μ61Α1 που χρησιμοποιεί τροφοδοσία άνευ συνδέσμων σε αντίθεση με το χερσαίο Μ168 του Μ167 VADS και το ναυτικό Mk 15 Phalanx, με αποτέλεσμα να απαιτείται ειδικό μηχάνημα επαναγέμισης) είτε με αντικατάσταση κενού από γεμάτο, στην περίπτωση όμως αυτή λόγω βάρους ενός πλήρους κυτίου θα απαιτείται η ύπαρξη επί του οχήματος έστω και απλού πτυσσόμενου μηχανικού ανυψωτικού συστήματος με βαρούλκο ή έστω παλάγκο ώστε να επιταχύνεται η διαδικασία και να μειώνονται τόσο οι απαιτήσεις επάνδρωσης όσο και η κόπωση του προσωπικού.
4. Το λίκνο του πυροβόλου φαίνεται να είναι επαρκώς στιβαρής κατασκευής, η δε επιλεγείσα διαμόρφωση με τον κορμό του πυροβόλου αρκετά μπροστά αφενός διευκολύνει την πρόσβαση στο μηχανισμό λειτουργίας του για συντήρηση και αποκατάσταση βλαβών ενώ ταυτόχρονα συμβάλλει στην απρόσκοπτη τροφοδοσία πυρομαχικών ελαχιστοποιώντας τις κάμψεις του εύκαμπτου αγωγού και αφετέρου διατηρεί επαρκή απόσταση από τον πυροβολητή ώστε τα επίπεδα θορύβου κατά τη βολή να είναι ανεκτά ακόμα και στη μέγιστη ανύψωση, ενώ ταυτόχρονα ο παραγόμενος κατά την βολή καπνός να μην επηρεάζει αισθητά την ορατότητα στη γραμμή σκόπευσης. 

5. Δεδομένης της απουσίας αγωγού επαναφοράς των κενών καλύκων στην αποθήκη πυρομαχικών, αυτοί απορρίπτονται από το πυροβόλο, καταλήγοντας είτε πάνω στο όχημα, είτε στο έδαφος, αναλόγως της γωνίας προς το διαμήκη άξονα κατά τη βολή. Λογικό είναι σε κάποιο στάδιο να ενσωματωθεί στον πύργο είτε κιβώτιο συλλογής κενών καλύκων είτε εκτροπέας αυτών ώστε να απορρίπτονται με ασφάλεια και χωρίς τον κίνδυνο να προκαλέσουν εμπλοκές στους μηχανισμούς περιστροφής και ανύψωσης του οπλισμού ή τραυματισμούς στο προσωπικό που επανδρώνει το σύστημα.
6. Αν το Μ61Α1 φέρει επιλογέα ταχυβολίας (για τον συγκεκριμένο τύπο μεταξύ 4000 και 6000 β.α.λ.), μπορούν να προσαρμοστούν ανάλογα οι τακτικές χρήσης του, με τη χαμηλότερη ταχυβολία να επιλέγεται για την προσβολή στόχων εδάφους, επιφανείας και μικρής ταχύτητας χαμηλά ιπτάμενων στόχων (μεταγωγικών αεροσκαφών και μεταφορικών ελικοπτέρων) και την μέγιστη όταν πραγματοποιείται βολή κατά ταχύτερων και πιο επικίνδυνων ιπτάμενων στόχων. 
7. Σε περίπτωση που το σύστημα επιλεγεί για περαιτέρω ανάπτυξη και εν συνεχεία επιχειρησιακή αξιοποίηση, θα ήταν επιθυμητό να εξεταστεί η χρησιμοποίηση συνοδού συνεργείου ανεφοδιασμού πυρομαχικών επί οχήματος παντοδαπού εδάφους, το οποίο θα φέρει επιπλέον ποσότητες βλημάτων των 20mm και μηχάνημα πλήρωσης κιβωτίων πυρομαχικών των οχημάτων μάχης, το τελευταίο επί της καρότσας ή επί ρυμουλκούμενου, σε αναλογία ενός ανά δύο ή τέσσερα αυτοκινούμενα πυροβόλα. Καθοριστική για την εκπαίδευση του προσωπικού του ΕΣ κρίνεται η συμβολή των ειδικών επί του Μ61Α1 οπλουργών της ΠΑ  για όλο το φάσμα της εξυπηρέτησης του πυροβόλου (συντήρηση, επαναγέμιση, κλπ).
8. Το Μ113 Soukos 3G που εμφανίσθηκε πριν γίνει γνωστή η μετατροπή του 308 ΠΕΒ είναι αναμφισβήτητα ανώτερο σε όλους τους κρίσιμους τομείς, καθώς διαθέτει μη επανδρωμένο αναδιπλούμενο πύργο με ενσωματωμένο ηλεκτροοπτικό ΣΕΠ και το σύνολο των πυρομαχικών υπό την προστασία ενισχυμένης θωράκισης, αποτελώντας μια πιο προηγμένη τεχνολογικά λύση, με συνακόλουθα όμως μεγαλύτερο κόστος. Η προσπάθεια του προσωπικού του 308 ΠΕΒ είναι μολαταύτα αξιέπαινη λαμβανομένων υπόψη και των περιορισμών υπό τους οποίους πραγματοποιείται, ο μεγαλύτερος εκ των οποίων είναι η ανάγκη συμπίεσης του κόστους μέσω του συνδυασμού υφιστάμενων απαρτίων.

Επιχειρησιακή αξιοποίηση:
Δεν χωρεί αμφιβολία ότι τα αυτοκινούμενα ZU-23-2 προορίζονται για το Πεζικό, καθώς το σύστημα αυτό ανήκει στα Βαρέα Όπλα του. Επιχειρησιακά, μάλλον προορίζονται να χρησιμοποιηθούν κατά τρόπο σχεδόν πανομοιότυπο με τα ρυμουλκούμενα ZU-23-2, έχοντας όμως το πλεονέκτημα της μεγαλύτερης ευκινησίας, του μηδενικού ουσιαστικά χρόνου τάξης για βολή και της έστω ελαφράς προστασίας θώρακα. Σε καμιά περίπτωση πάντως δεν πρέπει να θεωρηθούν υποκατάστατα ΤΟΜΑ, δεδομένης της ανεπαρκούς θωράκισης και ευκινησίας για να ακολουθήσουν εκ του σύνεγγυς σύγχρονα άρματα στο πεδίο της μάχης, παντελούς έλλειψης προστασίας για τους χειριστές – τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο του προγράμματος, μη σταθεροποιημένο οπλισμό για βολή εν κινήσει, πρωτόγονα συστήματα σκόπευσης και μη επάρκεια χώρου στο εσωτερικό τους για την ομοχειρία του πυροβόλου μαζί με ικανό απόθεμα εφεδρικών πυρομαχικών πλέον ομάδας πεζικού, ακόμα και στο πιο ευρύχωρο Μ113Α2.
Κατά την εκπομπή πυρών κατά στόχων εδάφους, τόσο στην άμυνα όσο και στην επίθεση, τα οχήματα θα πρέπει να χρησιμοποιούν τον οπλισμό τους από θέσεις κάλυψης σκάφους και να αξιοποιούν την εγγενή ευκινησία τους για την ταχεία αλλαγή θέσεων βολής, όχι μόνο για την επιβίωσή τους, αλλά και για να καλύπτουν μεγαλύτερη περιοχή σε σύγκριση με ένα απλό ρυμουλκούμενο Zu-23-2. Σε ό,τι αφορά το αυτοκινούμενο Μ61Α1 επί Μ113Α2, πιθανός χρήστης είναι και πάλι το Πεζικό, αλλά εξίσου πιθανή, και κατά την άποψη του γράφοντος προτιμότερη, μπορεί να θεωρηθεί και η αξιοποίησή του από το Πυροβολικό. Το τελευταίο έχει εμπειρία στη χρήση και συντήρηση οχημάτων της οικογένειας Μ113 (από τα ΚΔΠ Μ577Α2 που χρησιμοποιούνται κατά κόρον από ΜΠΕΠ MLRS και Α/Κ ΜΠΠ), ενώ ενταγμένο στο Αντιαεροπορικό Πυροβολικό θα μπορούσε να δρα συνεργαζόμενο και αλληλοσυμπληρούμενο με πυραυλικά συστήματα όπως τα ASRAD-H, OSA-AK και Tor-M1, κατά τα πρότυπα των συνδυασμών M163 VADS/M48 Chaparral και Strela-1 ή Strela-10 (κατά ΝΑΤΟ SΑ-9 Gaskin & SA-13 Gopher αντίστοιχα)/ZSU-23-4.{jcomments on}