Η Τουρκία άρχισε να βλέπει τη διάλυσή της

Του Σεντάτ Λατσινέρ
  Μετάφραση Σάββας Καλεντερίδης 

Οι πολιτικοί χάρτες αλλάζουν συχνά στην περιοχή μας.

Πρώτα διαλύθηκε ο γείτονάς μας Σοβιετική Ένωση, μετά η Γιουγκοσλαβία, μετά το Αζερμπαϊτζάν. Το Κοσσυφοπέδιο αποσχίστηκε από τη Σερβία, που έφυγε από τη Γιουγκοσλαβία.

Η Γεωργία, προτού καταφέρει να συνέλθει από το σοκ της απόσχισης της Αμπχαζίας, έζησε την τραγωδία της απόσχισης της Οσετίας, με την υποστήριξη της Ρωσίας. Φέτος η Ρωσία άρπαξε την Κριμαία από την Ουκρανία.

Ο εμφύλιος και η απειλή απόσχισης των ανατολικών επαρχιών της Ουκρανίας συνεχίζεται.

Η Μέση Ανατολή είναι σε χειρότερη κατάσταση από τα Βαλκάνια και τον Εύξεινο Πόντο. Η Συρία και το Ιράκ έχουν διαμελιστεί στην πράξη. Οι δυνάμεις του Άσαντ ελέγχουν ένα μικρό μέρος της επικράτειας της Συρίας.

Οι Κούρδοι, η Αλ Νούσρα και το ΙΚΙΛ ελέγχουν ο καθένας τους τη δική του επικράτεια. Λέγεται ότι από τη διάλυση της Συρίας θα προκύψουν τουλάχιστον τέσσερα κράτη.

Στο Ιράκ η κυβέρνηση της Βαγδάτης δεν είναι πλέον κυβέρνηση ολόκληρης της χώρας, αλλά μόνο των σιιτών. Από την άλλη πλευρά, το ΙΚΙΛ οικοδομεί ένα κράτος για όλους τους σουνίτες. Το τρίτο κομμάτι του Ιράκ το ελέγχουν οι Κούρδοι.

Το Ισραήλ έχει ήδη δηλώσει ότι υποστηρίζει την ίδρυση ενός κουρδικού κράτους. Το Ιράν και η Τουρκία στέλνουν μηνύματα στον Μπαρζανί ότι δεν θα εναντιωθούν στην ανεξαρτητοποίηση του Κουρδιστάν.

Με άλλα λόγια, είναι ζήτημα χρόνου η ίδρυση τριών κρατών στο Ιράκ.

Φαίνεται ότι η επιδημία της διάλυσης κρατών στη Μέση Ανατολή θα συνεχιστεί για ένα διάστημα. Γι αυτό, όσοι γράφουν κείμενα για την περιοχή κάνουν διάφορες εκτιμήσεις για το ποιες χώρες και πως θα διαλυθούν.

Ο Ρόμπιν Ράιτ σε άρθρο του στους New York Times, τον περασμένο Σεπτέμβριο, έγραψε ότι πέντε χώρε της περιοχής θα διαλυθούν σε 15 ανεξάρτητα κράτη.

Μετά το Ιράκ και τη Συρία, υποψήφιες για διάλυση χώρες είναι η Λιβύη, το Πακιστάν και η Υεμένη. Όμως, πιθανές χώρες για διάλυση είναι και η Ιορδανία, Σαουδική Αραβία και Αίγυπτος.
Όταν κανείς αναφέρεται στην Τουρκία, το πρώτο πράγμα που έρχεται στο νου του είναι η ανεξαρτησία των Κούρδων.

Η απόσχιση των Κούρδων από την Τουρκία, που διαθέτει τον μεγαλύτερο πληθυσμό Κούρδων στον κόσμο και η δημιουργία του Κουρδιστάν δεν αποτελεί μία περίεργη εξέλιξη για τον έξω κόσμο.

Το να μην επηρεαστούν οι Κούρδοι της Τουρκίας από το κύμα εθνικισμού που έχει ξεσπάσει μεταξύ των Κούρδων, που ήδη διοικούν τον εαυτό τους στο Ιράκ και τη Συρία, αποτελεί ένα μακρινό ενδεχόμενο.

Πέραν των εκτιμήσεων για τους εκτός Τουρκίας Κούρδους, στο εσωτερικό μας το ΡΚΚ αποτινάζει τον μανδύα της τρομοκρατικής οργάνωσης και βλέπουμε όλοι μαζί ότι ενδύεται τον μανδύα του «νόμιμου διαπραγματευτή»!

Οι όποιες συμπλοκές σταματάνε ή αναβάλλονται, όμως κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι και στην Τουρκία αυξάνεται ο κουρδικός εθνικισμός.

Το ΡΚΚ παρουσιάζεται πλέον ως ο μόνος εκπρόσωπος των Κούρδων, ενώ ο διασπαστικός εθνικός ενισχύεται μέρα με την ημέρα ανάμεσα στην κουρδική νεολαία.

Ο εθνικισμός είναι σαν την οδοντόκρεμα. Αν βγει από το σωληνάριο, δεν μπορείς να την ξαναβάλεις μέσα. Ως εκ τούτου, σε περίπτωση που συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, η Τουρκία θα πρέπει να μάθει να ζει με την παρουσία ενός ισχυρού εθνικισμού τα επόμενα χρόνια…

Η εκτίμησή μου είναι ότι όλοι οι κατηγορούμενοι του ΡΚΚ – KCK θα απελευθερωθούν σύντομα, ενώ ο Οτζαλάν θα μείνει ελεύθερος έπειτα από κάποιο χρονικό διάστημα. Άλλωστε ετοιμάζουν ψυχολογικά την κοινή γνώμη για κάτι τέτοιο εδώ και καιρό…

Θα μεγαλώσουμε διαλυόμενοι;

Για κάποιους αυτά που αναφέρουμε πιο πάνω όχι μόνο δεν θεωρούνται αρνητικά, αλλά αποτελούν εξελίξεις που θα πρέπει να μας κάνουν να χαρούμε.

Με βάση αυτή την προσέγγιση, η Τουρκία για να γίνει μεγάλο κράτος θα πρέπει να ξαναγίνει Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να διορθωθούν τα λάθη του κεμαλικού κράτους και να επαναφέρουμε την παλιά άποψη που είχαμε για τα έθνη – μιλιέτια.

Πάντα με βάση την ίδια αντίληψη, για να γίνει δυνατή η παλινόρθωση της Οθωμανίας θα πρέπει να ενωθούν διάφορες εθνότητες μέσω ομοσπονδίας ή συνομοσπονδίας. Είναι κάτι ανάλογο με αυτό που είχε προτείνει ο Οζάλ: συνομοσπονδία μέσα σε Τουρκία – Συρία – Ιράκ.

Κάθε μέρα που περνάει δε αυξάνεται ο αριθμός εκείνων που λένεότι για να γίνει αυτό θα πρέπει πρώτα να γίνει μία ομοσπονδία Τούρκων – Κούρδων. Με βάση το σκεπτικό αυτό, θα πρέπει πρώτα να ενωθούν όλοι οι Κούρδοι και μετά να κάνουν ομοσπονδία ή συνομοσπονδία με την Τουρκία. Και αυτό το λένε «θα μεγαλώσουμε διαλυόμενοι».

Όσοι υπερασπίζονται αυτή την άποψη ισχυρίζονται ότι η Τουρκία δεν μπορεί να σηκώσει πλέον μία ένοπλη σύγκρουση με τους Κούρδους. Μία τέτοια σύγκρουση θα σημάνει το τέλος και των δύο πλευρών, άρα η απόσχιση είναι καλύτερη από την τρομοκρατία.

Εμείς να πούμε ότι είναι πολύ αισιόδοξο αυτό το σενάριο, που στηρίζεται στην παραδοχή ότι οι Κούρδοι θα σταθούν στο πλευρό μας λόγω της θρησκείας. Κανείς δεν ξέρει, όμως, πως θα συμπεριφερθεί κάποιος όταν αποκτήσει την ανεξαρτησία του. Με άλλα λόγια, ένα τέτοιο ανεξάρτητο κράτος, αντί για την Τουρκία, μπορεί να επιλέξει το Ισραήλ ή το Ιράν ως εταίρο.
Ο Φατίχ Αλταϊλί, την 1η Ιουνίου 2014 έγραφε στην εφημερίδα “Haberturk”:
«Όπως φαίνεται, το επόμενο διάστημα η Τουρκία θα εγκαταλείψει το ενιαίο κράτος και θα περάσει σε μία ομοσπονδιακή δομή. Αν μας δώσει χρόνια ο Αλλάχ, τα επόμενα δέκα χρόνια θα δούμε την Τουρκία να διαλύεται σε δύο ή τρία κομμάτια, ίσως και περισσότερα. Τα μηνύματα γι αυτό ήδη άρχισαν να έρχονται.

Η Τουρκία θα διαλυθεί. Πιθανόν να έγινε κάποιος σχεδιασμός του στρατηγικού βάθους «να μεγαλώσουμε διαλυόμενοι».

Το Κουρδιστάν θα αποσχιστεί από το Ιράκ, θα γίνει ομοσπονδία και με τις περιοχές των Κούρδων της Τουρκίας και μετά θα ενωθεί με την υπόλοιπη Τουρκία».
Αυτή είναι η κατάσταση που επικρατεί μέρα με την μέρα στην Άγκυρα. Όμως, το σενάριο αυτό δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην περιοχή μας, όπου δεν υπάρχει η νοοτροπία της συναίνεσης και της συνεννόησης.

Όλα αυτά θα μείνουν στα χαρτιά.

Το ΡΚΚ και ο Οτζαλάν, υπό το κάλυμμα του εκδημοκρατισμού, με την τακτική της σαλαμοποίησης, σταδιακά θα κερδίσουν ένα καθεστώς αυτοδιάθεσης.

Όμως αυτό δεν έχει καμία σχέση με τον εκδημοκρατισμό και μοιάζει πιο πολύ με τον δρόμο που ακολούθησαν τα έθνη τα οποία ήταν σε καθεστώς αποικίας. Με άλλα λόγια, το ΡΚΚ θέλει να απαλλαγεί από την αποικιοκρατία της Τουρκίας και η διαδικασία που ακολουθείται θα καταλήξει σε μία διαλυμένη Τουρκία.

Τι πρέπει να γίνει;

Κατά την άποψή μου η Τουρκία, αν θέλει να γίνει και πάλι ένα ισχυρό κράτος, θα πρέπει να συμμαζέψει πρώτα απ’ όλα τα του οίκου της. Άρα, θα πρέπει να γίνει ένα κράτος δικαίου.

Ένα τέτοιο κράτος, στο οποίο θα θέλουν να ζήσουν μαζί Τούρκοι και Κούρδοι. Αυτό, όμως, δεν θα γίνει παραχωρώντας περισσότερα εθνικά δικαιώματα στους Κούρδους, αλλά περισσότερα δικαιώματα, ελευθερία, δικαιοσύνη και ευημερία σε όλους τους πολίτες.

Το δεύτερο είναι να μάθει η Τουρκία να προστατεύει τον εαυτό της από τη Μέση Ανατολή. Αν όχι, η Μέση Ανατολή θα τραβήξει και θα καταπιεί ολόκληρη την Τουρκία.
Όσον αφορά τη λύση του Κουρδικού χωρίς όπλα, μέσα από διαπραγματεύσεις με το ΡΚΚ, το σημαντικό είναι πως θα γίνει αυτό. Αν δημιουργήσετε εσείς οι ίδιοι μία φυγόκεντρη δύναμη και αν επιτρέψετε την επέκταση και την ενίσχυση του κουρδικού εθνικισμού, τότε δεν πρόκειται να πετύχετε τίποτε.

Εκδημοκρατισμός δεν σημαίνει ενίσχυση εθνικιστικών αποσχιστικών τάσεων.

Τέλος, κανένα κράτος που δεν είναι παρόν σε μία περιοχή που έχει μετατραπεί σε πεδίο ένοπλων συγκρούσεων δεν είναι δυνατόν να κερδίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία πρέπει να είναι ενεργή στο πεδίο των εξελίξεων.

* Τούρκος ακαδημαϊκός, ειδικός σε θέματα Διεθνούς Ασφάλειας και Μέσης Ανατολής